Ruch, hasło tegorocznego Pikniku Naukowego, niektórym może kojarzyć się tylko z rozwiązywaniem zadań o pociągach pędzących z punktu A do punku B. Tymczasem w przyrodzie rusza się wiele więcej – począwszy od mikroskopijnych obiektów po ogromne płyty tektoniczne. Można tego było osobiście doświadczyć w namiocie Kopernika, eksperymentując z młodzieżą z klubów Trząśnięte Próbówki, Eksplorek, Atomki, Nucleus, Szperacze i Amperki.
Zgodnie z propagowaną w KMO ideą uczenia się przez doświadczenie, klubowicze i Opiekunowie zapraszali gości imprezy do uczestnictwa w doświadczeniach nie ograniczających się do prostego przemieszczania przedmiotów, jak można by sugerować się podręcznikową definicją ruchu. Choć tych ostatnich eksperymentów również nie brakowało, to każdorazowo opierały się na intrygującym uczestników pomyśle.
Interdyscyplinarność
Przygotowane przez kluby atrakcje dawały zwiedzającym szansę polepszyć nie tylko swoje rozumienie zjawisk fizycznych, ale też biologicznych czy geologicznych. Modele umożliwiały m.in. obserwowanie pracy układu oddechowego, zderzenia płyt tektonicznych skutkującego trzęsieniem ziemi czy rozchodzenia się fal akustycznych. Intrygowały iluzje optyczne powstałe na skutek nałożenia dwóch obrazów (Albert Einstein wraz z oddalaniem się od oczu zmieniał się w Marylin Monroe!), niestaczające się się kule z przesuniętym środkiem ciężkości czy puszki cofające się po wprawieniu w ruch (ukryty mechanizm z gumki i śrubki zamieniał energię kinetyczną na energię potencjalną sprężystości). Scenariusze wszystkich doświadczeń znajdziecie tutaj: klik!
Zrób to sam
W KMO pokazujemy, że nie potrzeba świetnie wyposażonego laboratorium, żeby zapoznawać młodzież z pracą metodą badawczą czy tropić prawa nauk przyrodniczych w otaczających nas zjawiskach. Modele przygotowane przez kluby dla zwiedzających były najlepszym przykładem, że dysponując zmysłem konstrukcyjnym i powszechnie dostępnymi produktami można przygotować przykuwające uwagę interaktywne eksponaty. Model układu oddechowego wykonany był z plastikowej butelki, dwóch plastikowych rurek, gumowej rękawiczki pełniącej funkcję przepony oraz baloników w roli płuc. Płyty tektoniczne symulowały przecięte w pół plastikowe butelki wypełnione zaschniętymi warstwami mąki i piasku. Hitem, dosłownie, był zestaw demonstrujący propagację fal akustycznych. Przed głośnikiem ustawiono rząd świeczek, których płomienie "tańczyły" w rytm muzyki (każdy mógł z telefonu puścić swoją, zgadniecie jaki gatunek gasił wszystkie świeczki?).
Doświadczanie
Istotą KMO jest poznawanie świata nauki przez doświadczanie i popularyzacja pracy metodą badawczą. Tak chcemy pokazywać nasz program na zewnątrz oraz zachęcać do uczestnictwa innych – dzieci, rodziców i nauczycieli. W trakcie przeprowadzenia wszystkich doświadczeń goście nie byli ich biernymi biernymi obserwatorami, ale aktywnymi uczestnikami. Klubowicze zadawanymi przez siebie pytaniami prowokowali do samodzielnego dociekania przyczyny obserwowanych zjawisk. Co więcej, większość przygotowanych modeli i eksponatów zostało zaprojektowanych w taki sposób, że goście mogli samodzielnie przygotować je przed przeprowadzeniem doświadczenia. W najgorszym razie klubowicze instruowali, w jaki sposób można wykonać podobne w domu (oferent kupna układu heliocentrycznego został więc odprawiony z instrukcją, ale nie kwitkiem).
Do zobaczenia za rok
Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik to największa plenerowa impreza popularnonaukowa w Europie. KMO co roku mają możliwość zaprezentować się namiocie Kopernika. Liczba miejsc jest ograniczona, więc kluby zaproszone do Warszawy wyłaniamy w konkursie. Kolejna rekrutacja już w styczniu 2019. Zachęcamy do uczestnictwa. Z zasadami naboru do minionej, tegorocznej edycji możecie zapoznać się tutaj.
Piotrek Włodarczyk