Składniki

• rurki pcw lub inne z twardego materiału, które można łatwo przeciąć

• kolanka do rurek pcw lub innych, których używasz

• łapka na muchy (z bardzo gęstą siatką albo całkowicie niedziurawya)/giętki klapek

• kolorowe tasiemki do obwiązania rurek (opcjonalnie)

• stroik (istnieją wersje online i aplikacje na telefon) lub kamertony (dla osób o dobrym słuchu muzycznym)

• szeroka taśma klejąca/opaski zaciskowe (trytytki)

Przebieg

Etapy przeprowadzania doświadczenia

1. Uderz klapkiem w rurki o różnych długościach.

2. Sprawdź, czym różnią się dźwięki z rurek o różnej długości. Spróbuj zagrać na nich jakąś melodię.

3. Umieść je w odpowiednim stelażu, np. zbudowanym z innych rurek pcw albo desek za pomocą szerokiej taśmy klejącej lub opasek zaciskowych.

4. Nastrój je - przytnij rurki tak, żeby dawały określone dźwięki (skorzystaj z aplikacji na telefon lub, jeśli masz dobry słuch, możesz je nastroić używając zestawu kamertonów. Jeśli chcesz mieć dźwięk o innej wysokości, a nie starcza ci już miejsca na dłuższą rurkę, możesz użyć kolanka, do wydłużenia rury (poprowadzenia jej w innym kierunku).

5. Kiedy już otrzymasz dźwięki o określonych wysokościach przewiąż rurki wstążką, żebyś wiedział, która rurka odpowiada za który dźwięk.

6. Ponownie spróbuj zagrać jakąś melodię.

 

Ciekawostki

Dźwięki, które słyszy człowiek to te, których częstotliwość mieści się od około 20 do 20 000 Hertzów [Hz] (od 25-30 lat słuch zaczyna się pogarszać i ludzie coraz gorzej słyszą wysokie dźwięki). Istnieją zwierzęta, które do komunikacji używają dźwięków niższych (słonie komunikują się tzw. infradźwiękami o częstotliwości poniżej 16 Hz) lub wyższych (ultradźwięków, czyli dźwięków bardzo wysokich, o częstotliwościach przekraczających 20 000 Hz używają na przykład nietoperze i delfiny, ale słyszą je również psy).

Dźwięk jest drganiem cząsteczek. Żeby dźwięk się przemieścił, potrzebny jest ośrodek, czyli materia zbudowana z cząsteczek, w której rozejdą się drgania, np. powietrze (używasz tego zjawiska codziennie, kiedy rozmawiasz z drugą osobą, wasz dźwięk rozchodzi się właśnie przez powietrze), woda (możesz zanurkować na basenie lub w jeziorze i sprawdzić, czy da się tam porozmawiać z drugim człowiekiem) lub ciało stałe, np. rura (jeśli masz w domu wannę i mieszkasz w bloku, to jak zanurkujesz pod wodę, to czasem możesz usłyszeć sąsiadów, możesz też zbudować prosty model telefonu, jak jest to opisane poniżej). W przestrzeni kosmicznej nie ma cząsteczek gazu (a tak naprawę jest ich bardzo, bardzo mało), nie ma tam ośrodka, w którym mógłby się rozchodzić dźwięk, więc panuje tam absolutna cisza.

Pytania
Czy dźwięki były wyższe, czy niższe wraz z rosnącą długością rurki?
Czy możesz znaleźć zależność między długością rurki a częstotliwością dźwięku?
Udało Ci się zagrać jakąś melodię? Udało Ci się zagrać duet na tym instrumencie?

Słowa kluczowe
Drgania, muzyka, ksylofon