Składniki

- globus fizyczny (globus indukcyjny, piłka lub inny kulisty nieprzeźroczysty przedmiot)

- pisak

- mocna lampa w kształcie kuli (klosz, mleczna żarówka lub świetlówka)

- pręt lub patyk do szaszłyków

Przebieg

1. Zaciemnij pomieszczenie, w którym będziesz robić doświadczenie. Najlepiej, żeby ściany również były ciemne lub żeby były na tyle daleko, żeby nie odbijało się od nich światło lampy używanej w doświadczeniu.

2. Przygotuj lampę imitującą Słońce (pamiętaj, że w rzeczywistości Słońce jest dużo większe od Ziemi).

3. Przygotuj model Ziemi: globus lub inny kulisty przedmiot (np. piłkę lub pomarańczę). Jeśli nie używasz globusa, to zrób oś ziemską z pręta lub prostego patyczka, na którym zamocujesz swoją Ziemię. Możesz też narysować na modelu równik lub inne charakterystyczne elementy orientacyjne.

4. Ustaw model Ziemi w pewnej odległości od lampy, tak aby oś ziemska ustawiona była pionowo. Zwróć uwagę, jak oświetlona jest kula.

5. Przechyl model i obserwuj jak zmienia się oświetlenie. Do których obszarów dociera najwięcej światła? (Pamiętaj, że w rzeczywistości Słońce jest tak daleko, że część Ziemi położona odrobinę bliżej Słońca wcale nie jest dzięki temu lepiej ogrzewana).

6. Jeśli używacie lampy, która mocno grzeje, sprawdź otwartą dłonią trzymaną w jej pobliżu, kiedy do twoich dłoni dociera więcej ciepła: kiedy dłoń jest ustawiona płasko w stronę lampy czy kiedy jest ustawiona skośnie?

7. Ustaw lampę centralnie i okrąż ją razem z modelem Ziemi (uważaj, aby nie rzucać cienia na model). Obserwuj, jak zmienia się oświetlenie biegunów i obszarów równikowych.

8. Zastanów się, jak powinna być ustawiona oś ziemska, aby w czasie ruchu obiegowego (w ciągu roku) oba bieguny znajdowały się raz w cieniu, a raz w słońcu? Sprawdź swoje propozycje, używając modelu Ziemi i Słońca.

9. Zastanów się, co sprawia, że przez pół roku mocniej jest oświetlana półkula północna, a przez kolejne pół południowa. Sprawdź swoje propozycje, używając modelu Ziemi i Słońca.

 

ZRÓB TO INACZEJ

Sprawdź w dostępnych źródłach, w których krajach występują te same pory roku co w Polsce. Czy występują w tym samym czasie?

Pytania
Jakie jest nachylenie osi Ziemi względem Słońca?
Gdyby nachylenie osi było większe, jaki wpływ miałoby to na pory roku? Czy pory roku występowałyby, gdyby oś ziemska była skierowana w stronę Słońca?
Jak nazywamy gwiazdę, którą na półkuli północnej wskazuje oś ziemska?

Słowa kluczowe
ruch obiegowy, oś ziemska, pory roku